رئيس بخش: خانم دکتر رزیتا جلالیان
سرپرستار بخش: خانم فهیمه ذاکریان
شماره تماس: 25-01133323023 داخلي 375– 336
اکوکاردیوگرافی
یک روش غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی، ساختمان داخلی قلب به تصویر کشیده می‌شود و در حقیقت به عنوان استاندارد تشخیص بیماری‌های قلبی تلقی می‌شود
اکوکاردیوگرافی یکی از ابرازهای بسیار مفید دقیق در بررسی کالبد طبیعی و غیر طبیعی قلب می‌باشد. با استفاده از این روش می‌توان نمای دقیقی از دیواره‌های قلبی , دریچه‌ها و ابتدای سرخرگهای بزرگ را به دست آورد. غیر تهاجمی بودن این آزمون از امتیازهای خاص آن به شمار می‌رود اما از سوی دیگر انجام دقیق آن محتاج تجربه و خبرگی پزشکی است که اقدام به انجام آن می‌کند. به عبارت دیگر ممکن است یکبار در اکوی قلبی ضایعه‌ای دیده نشود و بار دیگر توسط پزشکی مجرب تر ضایعه تشخیص داده شود.
مبانی فنی
اساس اکوکاردیوگرافی این است که مواج صوتی با فرکانس بالا به قلب هدایت می‌شود و پژواک آن توسط گیرنده خاصی گرفته می‌شود . به عبارت دیگر هیچگونه اشعه یا موج خطرناکی به فرد انتقال پیدا نمی‌کند و امواج صوتی ساده برای تصویر برداری مورد استفاده قرار می‌گیرند . در نوع ساده اکوی قلبی یا حالت M , نمای داخل قلب فقط از یک بعد مورد بررسی قرار می‌گیرد و با تغییر جهت دادن پروب دستگاه از زوایای مختلف قلب تصویر تهیه می‌شود . در حالی که در اکوی دو بعدی تصویر دقیقتر از آناتومی قلب ایجاد می‌شود و جزئیات بیشتری در یک نما مشخص می‌شود در نهایت حالتی به نام اکوی داپلر وجود دارد که برای جهت جریان خون در قلب تصاویر رنگی( قرمز و آبی ) ایجاد می‌کند که شاید بهترین و دقیق ترین روش در ارزیابی ناهنجاریهای مادرزادی قلبی و اشکالات دریچه‌ای باشد. از سوی دیگر قدرت عضلانی قلب و بویژه توانایی بطن چپ در بیرون راندن خون از قلب توسط اکوی قلبی قابل ارزیابی می‌باشد.
انجام این آزمون هیچگونه آمادگی قبلی نمی‌خواهد و کافی است که بیمار روی تخت به پهلوی چپ بخوابد و پزشک پروب مخصوص دستگاه را که به ژل روان کننده آغشته شده برای مدت چند دقیقه روی سینه وی حرکت دهد و از نماهای مورد نظر خود تصویر برداری کند . با این حال انجام این آزمون نباید بیش از اندازه ساده انگاشته شود و از انجام آن باید صرفا توسط متخصصان با تجربه کافی در این زمینه صورت پذیرد.
آماده سازی بیمار برای تست ورزش
جهت رفاه بیشتر در حین ورزش ، بهتر است لباس و کفشی راحت پوشیده و قبل از انجام آزمایش ، فعالیت فیزیکی شدید انجام نداده باشید. همچنین لازم است از 3 ساعت قبل ناشتا بوده و سیگار نکشید. (چنانچه مبتلا به دیابت هستید 1 ساعت ناشتا بودن پس از صرف یک غذای سبک کافی است و نیازی به تغییر مقدار انسولین وجود ندارد). دیگر آنکه بعضی داروهای مداخله‌گر قلبی را که مانع از افزایش فعالیت قلب در حین ورزش می‌شوند (مانند پروپرانولول) در فاصله زمانی معین قبل از تست ورزش (تحت نظر پزشک معالج خود) قبلا باید قطع کرده باشید
روش انجام آزمایش
ابتدا بیمار توسط پزشک ، پرسشهایی در مورد سابقه بیماری قلبی بعمل آمده و مورد معاینه قلب قرار خواهد گرفت. نبض ، فشارخون و نوار قلب در آغاز و سپس در مراحل بعدی آزمون بطور مکرر اندازه‌گیری و ثبت می‌شوند. پس از معاینه قلب جهت آزمون ورزش بر روی دستگاه تردمیل قرار خواهد گرفت. این دستگاه بصورت یک صفحه لاستیکی متحرک و غلطانی است (شبیه چرخ نقاله) که بیمار بر روی آن ایستاده و جهت حفظ تعادل باید بر روی آن راه برود. هر3 دقیقه شیب نوار در حد2 درصد و سرعت حرکت آن حدود 1.2 کیلومتر در ساعت افزایش خواهد یافت. این آزمون را می‌توان با استفاده از دستگاه دوچرخه‌ای نیز انجام داد.
انجام این تست به این صورت است که به فرد الکترودهای مربوط به نوار قلبی را متصل می‌کنند و از او می‌خواهند که متناسب با سرعت تسمه نقاله یا دوچرخه مخصوص حرکت کند. ابتدا دستگاه آرام حرکت می‌کند اما بتدریج سرعت می‌گیرد و فرد برای ادامه دادن آزمایش باید روی تسمه نقاله بدود. بتدریج دستگاه شیب پیدا می‌کند و حالتی ایجاد می‌شود که فرد در حال دویدن از سربالایی پیدا می‌کند. علائم حیاتی و نوار قلب بیمار در حالتهای مختلف کنترل می‌شود تا تغییرات قطعات و امواج آن در حالت ورزش مشخص شود.
مدت زمان ورزش برای تست
بر اساس سن ، حد معینی از ورزش و حداکثر ضربان قلب که بیمار باید به آن دست یابد پیش از شروع ورزش برای وی مشخص شده و آزمایش تا آن زمان ادامه خواهد یافت. بهترین و قابل اعتمادترین نتیجه مربوط به زمانی است که به حداکثر فعالیت پیش‌بینی شده بدون بروز تغییر غیر طبیعی در وضعیت بالینی یا نوار قلب نایل شود و این ، حدودا به 12- 10 دقیقه ورزش و کمی شکیبایی نیاز دارد. در صورتی که طی آزمون ضربان قلب به حدود 85% از حداثر ضربان قلب استاندارد (که با فرمول "سن بیمار _ 220" محاسبه می‌شود.) برسد آزمون طبیعی تلقی می‌شود. معهذا در هر زمان که بیمار واقعا احساس کرد قادر به ادامه ورزش نیست یا چنانچه دچار بعضی علائم بالینی نظیر درد سینه ، تنگی نفس مفرط ، سرگیجه و سردرد شدید شود، یا تغییرات غیر عادی در نوار قلب بروز کند یا فشار خون افت کند، آزمایش قطع می‌شود. برخی افراد مسن یا کسانی که دردهای مفصلی و عضلانی دارند از انجام تست ورزشی معاف هستند و باید اسکن قلب روی آنها انجام گیرد . اسکن رادیوایزوتوپ قلب (تست تالیوم) نسبت به تست ورزش آسانتر و دقیقتر می‌باشد و برخی پزشکان تمایل بیشتری به انجام آن دارند.
کاربرد تست ورزش
در مجموع تست ورزشی آزمونی است که می‌تواند گرفتگیها و تنگی‌های عروق قلب را تا حدی نشان دهد و پزشک را در تصمیم‌گیری برای انجام دادن یا ندادن اقدامات تهاجمی‌تر (مانند آنژیوگرافی راهنمایی کند. از کاربردهای پر اهمیت دیگر این تست در مورد ارزیابی کارایی افرادی است که‌دچار سکته‌های قلبی می‌شوند و به اصطلاح تحمل فعالیتهای بدنی در آنها در طول زمان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
موارد عدم استفاده از تست ورزش
در صورتی که آزمون ورزش برای بیمار واقعا خطرناک باشد، آزمایش بصورت دیگری انجام می‌شود. بطور کلی در مواقعی که بیمار به هر دلیل قادر به ورزش نباشد یا انجام ورزش برای وی غیر ضروری یا مضر تشخیص داده شود بجای آزمون ورزش، از تزریق بعضی از داروهای خاص استفاده می‌شود. معروفترین و رایجترین این داروها، دی پیریدامول (پرزانتین) نام دارد. این دارو سرخرگهای کرونر قلب را گشاد کرده و خون رسانی به عضله قلب را چند برابر می‌کند. با تزریق این دارو مشابه اثرات فیزیولوژیک ورزش در قلب ایجاد خواهد شد بدون آنکه بیمار فعالیت جسمی قابل توجهی انجام داده باشد.
